• Intensywna terapia w warunkach kryzysu

  Włodzimierz Galewicz, Andrzej Kübler, Anna Paprocka-Lipińska, Tomasz Pasierski, Janina Suchorzewska, Mariusz Piechota, Jakub Pawlikowski, Krzysztof Kusza, Piotr Grzegorz Nowak, Anna Duława, Jan Duława, Kazimierz Szewczyk

• Normatywny status świadczeń medycznych związanych z wysokim ryzykiem

  Włodzimierz Galewicz, Wojciech Ciszewski, Jan Piasecki, Arkadiusz Sobczyk, Joanna Haberko, Barbara Chyrowicz

Teksty naukowe

• Hans-Jorg Ehni, Urban Wiesing, Robert Ranisch. Saving the most lives — A comparison of European triage guidelines in the context of the COVID‐19 pandemic. Bioethics; 00 1-10 (data publikacji: 16.12.2020)

  Hans‐Jorg Ehni, Urban Wiesing i Robert Ranisch w artykule w Bioethics porównują rekomendacje dotyczące triażu, wydane przez pięć europejskich krajów w okresie pomiędzy 1 i 27 marca. Autorzy artykułu skupiają się na etycznych aspektach analizowanych rekomendacji. Ich celem jest przedstawienie elementów wspólnych oraz różnic pomiędzy poszczególnymi rekomendacjami, a także ogólna analiza niedociągnięć związanych z reakcją krajów europejskich na obecny kryzys pandemiczny.

• Julian Savulescu, James Cameron, Dominic Wilkinson. Equality or utility? Ethics and law of rationing ventilators. British Journal of Anaesthesia (data publikacji: 20.04.2020)

  W British Journal of Anaesthesia Julian Savulescu, James Cameron i Dominic Wilkinson analizują etyczne i prawne aspekty alokacji respiratorów w dobie pandemii COVID-19.

• Ezekiel J. Emanuel i inni. Fair Allocation of Scarce Medical Resources in the Time of Covid-19. The New England Journal of Medicine (data publikacji: 23.03.2020)

  W New England Journal of Medicine specjaliści proponują rekomendacje dotyczące alokacji zasobów medycznych w dobie pandemii koronawirusa.

• Tyler M. John, Joseph Millum. First Come, First Served? Ethics 130, no. 2: 179-207 (data publikacji: styczeń 2020)

  Tyler M. John i Joseph Millum w Ethics piszą o podejmowaniu decyzji w sprawie alokacji zasobów w opiece zdrowotnej. Argumentują, że czas oczekiwania nie jest sam w sobie moralnie istotny, ale użycie go jako wyznacznika tego, kto powinien otrzymać dostęp do zasobów medycznych jest w wielu scenariuszach usprawiedliwione.

• Richard Yetter Chappell. Against ‘Saving Lives’: Equal Concern and Differential Impact. Bioethics 30(3): 159-164 (data publikacji: 01.07.2015)

  Richard Yetter Chappell argumentuje, że nie każda osoba ma taki sam interes w ratowaniu jej życia, więc ratowanie jak największej ilości żyć nie powinno być fundamentalnym moralnym celem naszego działania.

Teksty popularnonaukowe

• Robert D. Truog, Christine Mitchell, George Q. Daley. The Toughest Triage — Allocating Ventilators in a Pandemic (data publikacji: 23.03.2020)

  Robert D. Truog, Christine Mitchell i George Q. Daley proponują by - w sytuacji, w której zabrakłoby respiratorów dla wszystkich potrzebujących - powoływać specjalne komitety, których zadaniem byłoby decydowanie o alokacji zasobów po to, by odciążyć lekarzy od obowiązku podejmowania tych trudnych decyzji.

• Julian Savulescu, Dominic Wilkinson. Who gets the ventilator in the coronavirus pandemic? These are the ethical approaches to allocating medical care (data publikacji: 17.03.2020)

  Julian Savulescu i Dominic Wilkinson rozważają, jakie są etyczne sposoby rozstrzygania dylematów dotyczących alokacji zasobów i opieki medycznej w sytuacjach takich, jak pandemia Covid-19, gdy może zabraknąć niezbędnego sprzętu, na przykład respiratorów, do ratowania wszystkich pacjentów. Wskazuje, że istnieje pięć podstawowych podejść. Pierwszym z nich jest egalitaryzm; stosując takie podejście, opiekę otrzymają ci pacjenci, którzy pierwsi się zgłoszą. Drugim jest utylitaryzm, zakładający najlepsze wykorzystanie zasobów w kontekście ich użyteczności. Trzecie podejście to kontraktualizm, który zakłada podejmowanie tego typu decyzji za „zasłoną niewiedzy”. Czwarta opcja, to strategia „spłaszcz krzywą” (ang. flatten the curve), czyli nakładanie daleko idących ograniczeń na społeczeństwo w celu zatrzymania rozprzestrzeniania się wirusa, aby w konsekwencji nie doszło do przeciążenia systemu opieki zdrowotnej. Niestety w wielu krajach może być już za późno, aby to zadziałało. Piąty jest paternalizm: niektórzy lekarze wskazują, że podłączanie do respiratorów starszych pacjentów byłoby dla nich krzywdzące, skoro ich szansa przeżycia jest niewielka.

• Joshua Parker, Mikaeil Mirzaali. The Moral Cost of Coronavirus (data publikacji: 16.03.2020)

  Joshua Parker i Mikaeil Mirzaali zwracają uwagę na moralne koszta trudnych (acz koniecznych) decyzji, które ponieśli i poniosą lekarze walczący z pandemią, przesądzając o alokacji zasobów medycznych w indywidualnych przypadkach. Spoczywa na nich ogromna odpowiedzialność moralna, zwłaszcza biorąc pod uwagę ryzyko popełnienia błędu - zwiększone ponadto w sytuacji zmęczenia i przeciążenia systemu opieki zdrowotnej.

Teksty naukowe

• Stephanie Harvard, Gregory R. Werker, Diego S. Silva. Social, ethical, and other value judgments in health economics modelling. Social Science & Medicine 253 (data publikacji: maj 2020)

  Wyniki badania potwierdzają cztery argumenty filozoficzne, stanowiące zasadnicze wyzwanie dla modelu nauki wolnej od wartości i pokazują, w jaki sposób argumenty te odnoszą się do modelowania ekonomiki zdrowia.

• Alex John London, Jonathan Kimmelman. Against pandemic research exceptionalism. Science (data publikacji: 23.04.2020)

  Alex John London i Jonathan Kimmelman w Science argumentują, że kryzys, taki jak pandemia choroby Covid-19, nie powinien być pretekstem do obniżenia standardów w nauce.

• Mariusz Maziarz. Response to 'Modelling the pandemic': reconsidering the quality of evidence from epidemiological models. The BMJ 2020; 369 (data publikacji 21.04.2020)

  Mariusz Maziarz komentuje artykuł o modelowaniu pandemii w czasopiśmie The BMJ.

• Marc Lipsitch, David Swerdlow, Lyn Finelli. Defining the Epidemiology of Covid-19 - Studies Needed. New England Journal of Medicine (data publikacji: 26.03.2020)

  Lipsitch i in. analizują niepewność naszej dotychczasowej wiedzy o nowym koronawirusie i Covid-19. Autorzy pokazują jak wykorzystanie różnych sposobów szacowania śmiertelności nowej choroby prowadzi do odmiennych wyników oraz argumentują, że wybór przez rządy najbardziej efektywnych sposobów przeciwdziałania epidemii zależy od wyników i ich wiarygodności. Ekstrapolując przypadki epidemii SARS i grypy H1N1, autorzy wskazują jakie typy badań powinny zostać przeprowadzone.

• Graziano Onder i in. Case-Fatality Rate and Characteristics of Patients Dying in Relation to COVID-19 in Italy. The Journal of American Medical Association, New Online (data publikacji: 23.03.2020)

  Autorzy zajmują się problemem oszacowania śmiertelności chorób. Artykuł przedstawia analizę jak odmienne strategie przeprowadzania testów w Chinach i we Włoszech mogą wpływać na oszacowania śmiertelności nowego koronawirusa. Ich argument, opierający się na porównaniu śmiertelności w poszczególnych grupach wiekowych, pokazuje, że ryzyko zgonu dla osób o takiej samej charakterystyce jest podobne, a wyższa śmiertelność obserwowana we Włoszech wynika z rzadszego przeprowadzania testów i większej liczby osób starszych wśród zdiagnozowanych chorych.

• Giuseppe Lippi. The critical role of laboratory medicine during coronavirus disease 2019 (COVID-19) and other viral outbreaks. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine, 58 (7): 1063-1069 (data publikacji: 19.03.2020)

  Giuseppe Lippi argumentuje, że rozszerzenie dostępności do badań laboratoryjnych może spowolnić rozprzestrzenianie się epidemii dzięki szybszej diagnozie, wczesnym wykrywaniu pacjentów zagrożonych rozwinięciem zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ang. ARDS) oraz nadzorowi epidemiologicznemu ozdrowieńców.

• Abrar Ahmad Chughtai, Asim Ali Malik. Is Coronavirus disease (COVID-19) case fatality ratio underestimated? Global Biosecurity 1(3) (data publikacji: 11.03.2020)

  Autorzy porównują historię szacunków śmiertelności podczas epidemii SARS oraz Covid-19 w czasie trwania epidemii oraz argumentują, że obecne wielkości są niższe niż wynosi rzeczywista śmiertelność nowego koronawirusa, ponieważ wiele ciężko chorych pacjentów umrze, co – jak miało to miejsce w przypadku epidemii z 2003 roku, wpłynie na wzrost szacunku.

• Eugene V. Koonin, Petro Starokadomsky. Are viruses alive? The replicator paradigm sheds decisive light on an old but misguided question. Studies in History and Philosophy of Science Part C: Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences 59, 125-134 (data publikacji: październik 2016)

  W poniższym artykule Koonin i Starokadomsky aplikują do analizy wirusów jedną z najbardziej popularnych koncepcji w filozofii biologii i teorii ewolucji, mianowicie koncepcję replikatora. Próbują wykazać, że wirusy znajdują się w tym samym zbiorze, który wyznacza paradygmat replikatora, jak ludzie, koty czy fiołki. Zatem powinny być zaliczane do świata biologicznego bez względu na to czy traktujemy je jako „żywe’ lub „nieżywe”.

• Thomas Pradeu, Gladys Kostyrka, John Dupré. Understanding viruses: Philosophical investigations. Studies in History and Philosophy of Science Part C: Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences 59, 57-63 (data publikacji: październik 2016)

  Bardzo ciekawe wprowadzenie do numeru specjalnego poświęconego problemom filozoficznym związanym z wirusami. Pradeu pokazuje jakie problemy filozoficzne są relewante w kontekście analizy wirusów. Między innymi są to kwestia definiowania, życia, gatunków osobników będące w domenie dociekań filozofii biologii. Jak i takie, które stanowią są ważne z punktu widzenia filozofii nauki jak np. kwestia znaczenia definiowania pojęć czy kwestia rodzajów naturalnych.

• Siu Ling Wong, Jenny Kwan, Benny Hin Wai Yung. Turning Crisis into Opportunity: Nature of Science and Scientific Inquiry as Illustrated in the Scientific Research on Severe Acute Resporatory Syndrome. Science & Education 18, 95-118 (data publikacji: 09.10.2007)

  Wong i koledzy analizują badania poświęcone pierwszej epidemii spowodowanej przez koronawirusa (SARS) i wskazują, że studium przypadku potwierdza wiele tez zwolenników socjologii wiedzy. Badania poświęcone SARS potwierdzają, według autorów, tezę o uteoretyzowaniu obserwacji i współzależnościach pomiędzy badaniami naukowymi i polityką, a także konieczność prowadzenia badań interdyscyplinarnych.

• Paul Thagard. What is a medical theory? [w:] Paton, R. i McNamara L., (red.) Multidisciplinary Approaches to Theory in Medicine. Elsevier, 48-62 (data publikacji: 2006)

  Thagard wykorzystuje badania poświęcone koronawirusowi SARS do argumentowania, że kognitywna koncepcja teorii (głosząca, że teorie są umysłowymi reprezentacjami mechanizmów) adekwatnie opisuje teorie medyczne. Autor argumentuje, że „teoria medyczna jest umysłową reprezentacją przyczyny lub przyczyn choroby.” (str. 52)

Teksty popularnonaukowe

• Jeffrey Brainard. Scientists are drowning in COVID-19 papers. Can new tools keep them afloat? Science (data publikacji: 13.05.2020)

  Artykuł w Science porusza problem związany z ogromną liczbą nowych publikacji na temat Covid-19. Czy możliwe jest jeszcze orientowanie się w temacie, jeśli - według szacunków - liczba artykułów o SARS-Cov-2 przekracza 23 tysiące i dubluje się co 20 dni?

• Jacob Stegenga. Fast science and philosophy of science

  Jacob Stegenga pisze o tym, jaką rolę powinna grać filozofia nauki w czasach niespotykanego przyrostu informacji naukowych dotyczących koronawirusa, które to odgrywają dużą rolę w trakcie dyskusji na temat obostrzeń związanych z pandemią i polityk zmierzających do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się wirusa.

• Jonathan Fuller. What's Missing in Pandemic Models (data publikacji: 06.05.2020)

  Jonathan Fuller przekonuje, że biorąc pod uwagę niepewność czasów pandemii, istnieje ogromna - nawet większa niż zazwyczaj - potrzeba krytycznego spojrzenia na założenia, jakich dokonujemy. Stąd nieodzowne jest filozoficzne spojrzenie na przykład na przedstawiane modele rozwoju pandemii.

• Eric Angner. Epistemic Humility—Knowing Your Limits in a Pandemic (data publikacji: 13.04.2020)

  Eric Angner pisze o potrzebie zachowania epistemicznej pokory i przypomina, że nadmierna pewność siebie często prowadzi do błędów, które (szczególnie, acz nie tylko) w czasie pandemii mogą okazać się tragiczne w skutkach.

• Mariusz Maziarz. Epidemiologia i poszukiwanie lekarstwa na covid-19 a filozofia nauki. Filozofia w Praktyce 6(5) (data publikacji: 08.04.2020)

  Mariusz Maziarz pisze z punktu widzenia filozofa nauki o problemach metodologicznych, które stoją przed badaczami nowego koronawirusa.

• Liam Kofi Bright, Richard Bradley. The Masque of Rona (data publikacji: 01.04.2020)

  Liam Kofi Bright i Richard Bradley piszą o trudnościach i niepewności związanej z niektórymi aspektami modelowania skutków pandemii COVID-19.

• Abraar Karan. Covid-19 - on trust, experts and the brillance of everyday people (data publikacji: 26.03.2020)

  Abraar Karan stawia pytania o rolę ekspertów w zwalczaniu epidemii i wskazuje, że potrzebujemy pluralistycznego podejścia: różne pytania dotyczące polityki anty-pandemicznej oraz opieki medycznej nad chorymi powinny być kierowane do innych osób.

• Eric Schliesser, Eric Winsberg. Climate and coronavirus: the science is not the same (data publikacji: 23.03.2020)

  Eric Schliesser i Eric Winsberg wskazują, że porównania obecnego stanu wiedzy naukowej na temat nowego koronawirusa oraz na temat zmian klimatycznych są nieuprawnione i niebezpieczne.

• Adrian Stencel. Człowiek i jego symbiotyczne mikroorganizmy: wielość czy jedność?. Filozofia w Praktyce 3(2) (data publikacji: 10.02.2017)

  Adrian Stencel przedstawia debatę na temat biologicznego indywiduum w kontekście koncepcji holobiontu. Owa koncepcja mówi, że holobiont czyli człowiek plus jego wszystkie symbiotyczne mikroorganizmy (bakterie, wirusy itp.) stanowią biologiczne indywiduum.

• Peter Godfrey-Smith. Can we control disease? (data publikacji: 1997)

  Recenzja książki "On the Coming Plague", która sugerowała, że czeka nas wiek epidemii. Bardzo fajnie jest cofnąć się w czasie i zobaczyć, jak taka idea była odbierana ponad dwie dekady temu.

Teksty naukowe

• Ole F. Norheim i inni. Difficult trade-offs in response to COVID-19: the case for open and inclusive decision making. Nature Medicine 27, 10–13 (data publikacji: 18.12.2020)

  Abstrakt: We argue that deliberative decision making that is inclusive, transparent and accountable can contribute to more trustworthy and legitimate decisions on difficult ethical questions and political trade-offs during the pandemic and beyond.

• Eric Winsberg, Jason Brennan, & Chris W. Surprenant. How Government Leaders Violated Their Epistemic Duties during the SARS-CoV-2 Crisis. Kennedy Institute of Ethics Journal 30 (3-4) (data publikacji: 17.06.2020)

  Abstrakt: In spring 2020, in response to the COVID-19 crisis, many world leaders imposed universal lockdowns. We argue that these restrictions have not been accompanied by the epistemic practices morally required for their adoption or continuation. While in theory lockdowns can be justified, governments did not meet and have not yet met their justificatory burdens. We will not argue that less stringent policies were optimal or better justified. Rather, we explain how government leaders failed and have continued to fail to meet their epistemic duties by relying upon data, models, and evidence of insufficiently good quality to justify their actions.

• Justin Bernstein, Brian Hutler, Travis N. Rieder, Anne Barnhill. Grappling with the Ethics of Social Distancing: A Framework for Evaluating Social Distancing Policies and Reopening Plans. (draft, data publikacji: 27.05.2020)

  Krótkie omówienie w języku angielskim.

  Justin Bernstein, Brian Hutler, Travis N. Rieder i Anne Barnhill zastanawiają się, jakie względy etyczne powinny zostać wzięte pod uwagę przy uchylaniu ograniczeń związanych z pandemią Covid-19.

• Mark A. Rothstein. From SARS to Ebola: Legal and Ethical Considerations for Modern Quarantine. Indiana Health Law Review 12(1) (data publikacji: czerwiec 2015)

  Analizując historyczny rozwój kwarantanny i jej rolę w powstrzymywaniu rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, autor sugeruje ramy etyczne, które powinny stanowić podstawę prawnej regulacji tej instytucji.

• Leslie E. Gerwin. Planning for Pandemic: A New Model for Governing Public Health Emergencies. American Journal of Law & Medicine, 37 (data publikacji: 2011)

  Czy w sytuacji, w której walka z epidemią wymaga przyznania państwu nadzwyczajnych uprawnień, możliwe jest zachowanie zasad konstytucjonalizmu? Tak, odpowiada autorka i proponuje koncepcję republiki stanu nadzwyczajnego.

Teksty popularnonaukowe

• Tomasz Żuradzki. Niewiedza, pułapki myślenia i zaufanie do nauki: dlaczego część ludzi nie chce się szczepić przeciw Covid-19? Filozofia w Praktyce 7 (1) (data publikacji: 13.01.2021)

• John P. A. Ioannidis. The Totality of the Evidence (data publikacji: 26.05.2020)

  John P. A. Ioannidis podkreśla, że osoby decydujące o obostrzeniach związanych z pandemią powinny analizować nie tylko ich pozytywne skutki, ale i problemy, które się z nimi wiążą.

• Eric Winsberg. Discounting the Future in Pandemic Mitigation Ethics (data publikacji: 21.05.2020)

  Eric Winsberg zastanawia się, ile możemy poświęcić, żeby zapobiec rozprzestrzenianiu się SARS-Cov-2.

• Nuffield Council on Bioethics. Statement: COVID-19 and the basics of democratic governance. (data publikacji: 25.04.2020)

  Nuffield Council on Bioethics wystosował oświadczenie dotyczące zasad podejmowania decyzji w demokratycznym społeczeństwie. Jak podkreślają autorzy, te zasady są równie dla postępowania w warunkach kryzysu, jak i poza nim.

• Michał Zabdyr-Jamróz. Między działaniem bez dowodów a paraliżem przez analizę. O relacji między nauką a polityką publiczną – nie tylko w dobie koronawirusa (data publikacji: 07.04.2020)

  Tekst jest życzliwą polemiką z artykułem Ioannidisa. Michał Zamdyr-Jamróz argumentuje, że należy zarysować granice pomiędzy nauką a politykami publicznymi opierającymi się na niej. Wygórowane oczekiwania i oczekiwanie na więcej danych nie mogą prowadzić do popadania w letarg i ociągania się z podejmowaniem trudnych, acz niezbędnych decyzji.

• Peter Singer, Michael Plant. When Will the Pandemic Cure Be Worse Than the Disease? (data publikacji: 06.04.2020)

  Peter Singer i Michael Plant zastanawiają się, jak zważyć dolegliwość środków podejmowanych przez rządy państw w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się koronawirusa i śmierci wynikających z nie podejmowania ich.

• Alberto Giubilini. Why You Should Not (Be Allowed To) Have That Picnic in the Park, Even if it Does Not Make a Difference (data publikacji: 04.04.2020)

  Alberto Giubilini pisze o tym, dlaczego mamy moralny obowiązek powstrzymać się od aktywności poza domem - nawet w tych sytuacjach, w których nikomu nie szkodzimy.

• Verina Wild, Alena Buyx, Samia Hurst, Christian Munthe, Annette Rid, Daniel Strech, Alison Thompson. Ad hoc public health ethics consultation in response to the SARS-CoV-2 pandemic (data publikacji: 22.03.2020)

  Krótkie omówienie w języku angielskim.

  Etycy odpowiadają na pytania bawarskich władz dotyczące tego, na jakich kryteriach etycznych powinni opierać swoje decyzje.

• John P. A. Ioannidis. A fiasco in the making? As the coronavirus pandemic takes hold, we are making decisions without reliable data (data publikacji: 17.03.2020)

  Polskie tłumaczenie: Nieuchronne fiasko? Pandemia postępuje, a my podejmujemy decyzje bez wiarygodnych danych.

  John P. A. Ioannidis zwraca uwagę, że dane na temat Covid-19, które posiadamy, są niepewne ze względu na ograniczone możliwości testowania i związane z tym wypaczenie wyników: wiele przypadków jest pomijanych, a śmiertelność jest niższa. Trudno jednak określić, z jaką skalą niedoszacowania ilości chorych i przeszacowania ułamka ofiar mamy do czynienia. Nie zawsze też śmierć osoby chorej na Covid-19 musi być spowodowana tą chorobą, zwłaszcza że umierają głównie osoby starsze oraz cierpiące na choroby towarzyszące. Władze Wielkiej Brytanii przyjęły (początkowo) inną strategię niż większość krajów zmagających się z dużą liczbą przypadków zakażeń SARS-Cov-2 i nie zamknęły szkół czy nie zakazali zgromadzeń publicznych. W świetle dostępnych danych trudno jednak stwierdzić, czy skutki takiego postępowania byłyby dobre czy katastrofalne. Podobnie trudno przewidzieć efektywność strategii „spłaszczania krzywej”, przyjętej w większości krajów zachodnich dotkniętych pandemią - jeśli okaże się ona tylko umiarkowanie skuteczna, to przez jej przyjęcie przeciążenie służby zdrowia może potrwać dłużej i skutkować wyższą śmiertelnością nie tylko na Covid-19, ale i z innych przyczyn.

• Nuffield Council on Bioethics. New briefing: Responding to the COVID-19 pandemic - ethical considerations (data publikacji: 17.03.2020)

  Nuffield Council on Bioethics wskazuje, że środki podejmowane w związku z pandemią Covid-19 muszą być oparte na dowodach i proporcjonalne, a także jasno zakomunikowane opinii publicznej. Przymus i interwencja w życie obywateli powinna być minimalna - najmniejsza możliwa spośród tych, które doprowadziłyby do osiągnięcia celu. Ludzie powinni być przy tym traktowani z szacunkiem, jako podmioty równe moralnie. Niezbędna jest również solidarność zarówno na szczeblu międzynarodowym, jak i wśród przedsiębiorców oraz jednostek.

• Kamil Mamak. Karalność medycznych fake newsów (data publikacji: 15.03.2020)

  Kamil Mamak proponuje wprowadzenie karalności za rozpowszechnianie medycznych fake newsów.

• Stefano Canali. Further Philosophical Considerations about Covid-19: Why We Need Transparency (data publikacji: 13.03.2020)

  Stefano Canali pokazuje na przykładzie danych dotyczących Covid-19, że interpretacja wartości z danych liczbowych jest oparta na interpretacjach, założeniach i wartościach, co może mieć (i z pewnością ma w przypadku nowego koronawirusa) rozległe implikacje społeczne, etyczne i polityczne. Jest więc w obecnej sytuacji szczególnie istotne, aby - podejmując drastyczne środki w celu zatrzymania rozprzestrzeniania wirusa - politycy (oraz my wszyscy) podchodzili krytycznie do dostępnych danych, biorąc pod uwagę stojące za nimi manipulacje i założenia. Dlatego również Canali apeluje o transparentność - szerokie udostępnianie nie tylko danych liczbowych, ale także informacji, w jaki sposób są uzyskiwane. Podobnie powinno być z uzasadnianiem interwencji podejmowanych przez państwa w czasie kryzysu - stojące za nimi pobudki powinny być dokładnie wyjaśniane opinii publicznej.

• Alex Broadbend. Thinking Rationally About Coronavirus COVID-19 (data publikacji: 09.03.2020)

  Alex Broadbend - wobec paniki związanej z nowym koronawirusem - wskazuje, jakie aspekty rządy państw powinny rozważać, gdy przychodzi do podjęcia decyzji dotyczących środków podejmowanych w celu zahamowania rozprzestrzeniania się epidemii. Wśród nich wyróżnia: efektywność, szybkość odpowiedzi, ekonomiczny wpływ na dobrostan ludzi, pozytywne skutki spowolnienia gospodarczego, identyfikację beneficjentów i pokrzywdzonych tymi politykami, oszacowanie ilości pozostałego czasu życia dla dotkniętych chorobą oraz kwestię egalitaryzmu. Analiza zysków i strat uwzględniająca powyższe aspekty powinna poprzedzać kroki rządów państw polegające na znacznym ograniczeniu funkcjonowania rynku usług i handlu, a także restrykcjach nakładanych na obywateli.

•     Baza The Hastings Center
•     Baza Johns Hopkins University
•     Baza Johns Hopkins Berman Institute of Bioethics
•     Baza UNC Center for Bioethics
•     Baza Nuffield Council on Bioethics
•     Baza bioethics.net   
•     Baza AMA Journal of Ethics
•     Baza Daily Nous